Çocuklarda anal fissür

Anal fissür nedir?

Kalın bağırsağın son kısmının deri ile birleştiği yer olan anüs, özellikle bebeklerde çok kolay bir şekilde zedelenebilir. Başta dışkının katılaşması olmak üzere bazı etmenler burada yırtıkların (fissür) oluşmasına yol açabilir. Anal fissür, çocukluk çağında görülen kabızlığın ve rektal kanamanın en önemli nedenidir.

Kaç tip anal fissür vardır?

Anal fissür, yüzeyel ya da derin olabilir. Yüzeyel anal fissür genellikle bir tanedir ve tedaviye kısa sürede yanıt verir. Derin anal fissürde ise, yırtık daha derin dokulara doğru ilerler. Birlikte ağrı ve anal spazm da vardır. Eğer derin ya da kronik fissür zamanında tedavi edilmez ya da neden olan etmen ortadan kaldırılmazsa, bu bölgede oluşan zedelenme abse ya da perianal fistül oluşumuna yol açabilir. 

Anal fissür neden oluşur?

Çocukluk çağında anal fissürün en önemli oluşum nedeni dışkının katılaşmasıdır. Anne sütünün dışkıyı yumuşak tutma özelliği olduğundan, küçük bebeklerde genellikle fissür gözlenmez. Mama kullanımı dışkının katılaşmasına yol açabilir. Aynı şekilde, ek gıdaya geçildiğinde de benzer bir durum yaşanabilir. Daha büyük çocuklarda ise, katı gıda ile ağırlıklı beslenmeye bağlı olarak dışkının da sert olması kabızlık ve anal fissürün en önemli nedenidir. Kimi zaman neredeyse "taşlaşmış" olarak dışarı çıkan dışkının anal fissür oluşturması kaçınılmazdır. Bu hastalarda oluşan yırtık ise genellikle derindir ve birden çok sayıdadır. 

Sadece kabızlık değil, uzun süren ishal de anal fissür oluşturabilir. Son yıllarda rutin olarak kullanılan demir ilaçları ise kimi bebeklerde kabızlığa ve dolayısı ile anal fissüre yol açabilmektedir. Bunların dışında, dışarıdan bir etki ile de (iyatrojenik) anal fissür oluşabilir. Sık sık fitil uygulanması, (darlık olduğu gerekçesiyle) parmak ya da özel bujiler ile yapılan genişletme girişimleri, doğal olarak zaten dar olan anüste fissür oluşumuna neden olabilir. Bu nedenle, bebeklerde gerekmedikçe anüs yoluyla herhangi bir girişim yapılmamalıdır.

Çocukluk çağında çok ender olmakla birlikte bazı inflammatuvar bağırsak hastalıklarında da anal fissür görülebilir. Kimi zaman fissür bu hastalıkların ilk bulgusudur. 

Bulgular nelerdir?

Anal fissürün başlıca iki bulgusu vardır: Dışkılama sırasında ağrı ve kanama. Ağrı; küçük çocuklarda dışkılama sırasında ağlamaya, büyük çocuklarda ise ağrı duyacakları korkusuyla dışkı tutmaya neden olur. Bu çocuklar, genellikle yemekten sonra başlayan bağırsak hareketleri nedeniyle (oral-fekal refleks) oluşan dışkılama gereksinmesini ortadan kaldırmak için bacaklarını çaprazlayıp öne doğru eğilerek dışkının geri kaçmasını sağlamaya çalışır. Bu durum bir süre sonra dışkının daha da sertleşmesine ve kabızlığa yol açar. 

Anal fissür kanaması ise açık kırmızı renklidir. Bebeklerde bezdeki kaka içinde, daha büyük çocuklarda ise, dışkıya sürülmüş çizgi şeklindedir. Çocukların altları silinirken, kan kağıt ya da beze bulaşır. Anal fissür kanaması dışkının oluşturduğu zedelenmeye bağlı olduğundan, dışkılama sırasında oluşur, sonrasında durur. Kanamanın olması fissürün derin olduğunu gösterir. Derin ya da kronik olan bazı olgularda, dışkılama bittikten sonra da kanama bir süre devam edebilir. 

Yaşamın ilk aylarda sık olarak görülen bebek (infantil) koliğinde; ıkınma, ağlama, huzursuzluk ve uzun aralıklarla dışkılama bulguları vardır. Bu durum çoğu kez yanlışlıkla kabızlık, anal fissür ve anal darlık ile karıştırılır. Bu çocuklara uygulanan tedavinin kolik üzerine hiçbir etkisi yoktur.

Tedavide ne yapılmalıdır?

Anal fissür tedavisi başlıca iki şekilde yapılır: Birincisi, varolan bulguları/yakınmaları ortadan kaldıracak ilaç uygulaması; ikincisi de bilinen bir neden varsa bunun ortadan kaldırılmasına yönelik önlemlerdir. Oluşan ağrıyı önlemek için içinde lokal anestezik madde bulunan pomadlar kullanılır. Birlikte epitelizasyonu artırıcı pomadların da kullanılması, fissürün daha çabuk iyileşmesini sağlayabilir. Bu her iki pomad karıştırılarak ve mutlaka anüsün iç kısmına doğru en az 1-2 cm derinliğe ulaşacak şekilde uygulanmalıdır.

Anal fissür ne zaman iyileşir?

Yüzeyel ya da akut fissürler genellikle 10-14 gün arasında iyileşir. 6-8 haftadan daha uzun süren ve iyileşmeyen fissürler için altta yatan başka bir neden olup olmadığı araştırılmalıdır.

Anüs kenarında oluşan deri çıkıntısı nedir?

Uzun süren anal fissür iyileştiğinde fissür yerinde deride dışa doğru bir çıkıntı oluşturur (skin tag/sentinel pile). Bu çıkıntı yanlış olarak anal darlık, hemoroid ya da abse olarak tanımlanabilir. Çocuklarda hemoroid hemen hiç görülmez. Fissür sonrası oluşan bu deri çıkıntısı uzun süre kaybolmadan kalabilir.

Sağlıklı günler dileklerimle.

Prof. Dr. İrfan Serdar ARDA
Çocuk Cerrahisi Uzmanı

driserdararda@gmail.com
http://driserdararda.com
https://www.facebook.com/ArdaCocukCerrahisiSayfasi
https://twitter.com/drserdararda
https://tr.linkedin.com/in/isarda